Lá lốt – Vị thuốc nam không thể bỏ qua cho người bệnh xương khớp và da liễu

Lá lốt có nhiều công dụng trong việc điều trị các bệnh như tổ đỉa, mụn nhọt và các vấn đề về xương khớp. Tuy nhiên, việc sử dụng lá lốt cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh tác dụng phụ do lạm dụng. Do đó, việc tìm hiểu rõ ràng trước khi áp dụng các bài thuốc có thành phần này là rất quan trọng.

• Tên gọi khác: lá nốt
• Tên khoa học: Piper lolot
• Họ thực vật: Hồ tiêu (Piperaceae)

Đặc điểm của cây lá lốt

Lá lốt là loại cây thân thảo, phát triển tốt ở những khu vực râm mát hoặc nơi có ánh sáng mặt trời trực tiếp. Chiều cao trung bình của cây dao động từ 30 đến 40 cm. Thân cây thường mềm yếu, có nhiều đốt nhỏ. Lá cây có hình dạng đơn, tán rộng và lớn, với phiến lá có từ 5 đến 7 gân xanh nổi bật, màu sắc phía trên thường nhạt hơn. Hoa của cây thường mọc thành từng cụm ở nách lá, có màu trắng và lâu tàn. Quả của lá lốt là quả mọng, bên trong chứa hạt.

Phân bố

Loại cây này thường mọc hoang và tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Bắc.

Bộ phận sử dụng

Tất cả các bộ phận của cây đều có thể sử dụng.

Thu hái – sơ chế

Cây có thể được thu hoạch quanh năm, thường được cắt nhỏ và phơi khô hoặc sấy khô.

Bảo quản

Lá lốt thường được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.

Thành phần hóa học

Các bộ phận của cây chứa ancaloit và tinh dầu, trong đó beta-caryophylen và benzylaxetat là hai thành phần chính.

Vị thuốc lá lốt

Tính vị

Có vị nồng, tính ấm

Quy kinh

Liên quan đến kinh vị, tỳ, can, đởm.

Tác dụng dược lý và chỉ định của lá lốt

• Có tác dụng điều trị các triệu chứng phong, hàn, thấp và tê bại chân tay.
• Chuyên dùng để điều trị rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, nôn mửa, tiêu chảy, các bệnh về thận, đau nhức xương khớp, đau đầu, viêm nhiễm, và ra mồ hôi.

Thành phần hóa học và dinh dưỡng

• Rễ lá lốt chứa chất benzyl axetat, còn lá và thân chứa chất alkaloid và beta-caryophylen.
• Trong 100g lá lốt có chứa nhiều thành phần dưỡng chất quan trọng cho cơ thể, bao gồm: Năng lượng: 39 kcal; Nước: 86,5g,; Protein: 4,3g; Chất xơ: 2,5g, Canxi: 260mg, Photpho: 980mg, Sắt: 4,1mg và vitamin C: 34mg

Độc tính

Lá lốt không chứa độc tố, do đó có thể được sử dụng làm nguyên liệu trong một số món ăn.

Các bài thuốc từ lá lốt

Có rất nhiều phương pháp chữa bệnh mà chúng ta có thể áp dụng với lá lốt, chẳng hạn như:

1/ Điều trị đau bụng, lạnh bụng.

• Lấy khoảng 20g lá lốt tươi, rửa sạch.
• Đun sôi với 300ml nước cho đến khi còn lại 100ml thì ngừng nấu.
• Chia thành 2 lần uống trong ngày.

2/ Chữa tổ đỉa ở tay

• Chuẩn bị khoảng 30g lá lốt và rửa sạch.
• Giã nát lá lốt rồi vắt lấy nước cốt để uống trong ngày.
• Phần bã dùng khoảng 3 chén nước nấu sôi, sau đó dùng nước này để ngâm rửa vùng da bị tổ đỉa, còn bã thì đắp lên vết thương.
• Thực hiện 2 lần mỗi ngày, sau khoảng 1 tuần sẽ thấy cải thiện.

3/ Trị đau nhức xương khớp khi trời lạnh

• Sử dụng khoảng 30g lá lốt tươi nấu với 2 bát nước cho đến khi còn nửa bát thì tắt bếp.
• Uống sau bữa tối.
• Duy trì liên tục trong khoảng 10 lần để cảm nhận sự giảm nhẹ triệu chứng.

4/ Chữa sưng đau đầu gối

• Chuẩn bị 20g ngải cứu và 20g lá lốt.
• Rửa sạch các nguyên liệu rồi giã nát.
• Đem chưng với giấm và đắp lên khu vực đầu gối bị sưng đau.
• Áp dụng liên tục trong 10 ngày.

5/ Điều trị ra mồ hôi tay, chân nhiều

• Sử dụng 30g lá lốt thái nhỏ và sao vàng.
• Tiếp theo, cho vào nồi sắc cùng với 3 bát nước cho đến khi còn lại 1 bát thì tắt bếp.
• Chia thành 2 lần uống.
• Duy trì trong 1 tuần, sau đó nghỉ khoảng 4 ngày và tiếp tục chu kỳ 1 tuần tiếp theo.

6/ Điều trị mụn nhọt

• Chuẩn bị: 15g lá lốt, 15g lá ráy, 15g cây chanh, 15g lá chanh, 15g lá tía tô.
• Cây chanh cần bỏ vỏ bên ngoài, phơi khô và giã nhỏ để rắc lên vùng da bị tổn thương.
• Các nguyên liệu còn lại rửa sạch, giã nhỏ và đắp lên vùng da có mụn nhọt.- Sử dụng mỗi ngày một lần, sau khoảng ba ngày sẽ thấy tình trạng cải thiện.

7/ Phương pháp điều trị viêm nhiễm âm đạo

• Nguyên liệu cần chuẩn bị: 50g lá lốt tươi, 10g muối hột.
• Đặt nguyên liệu vào nồi, đổ nước ngập và đun trong khoảng 20 phút để các tinh chất hòa tan vào nước.
• Sau khi nước nguội bớt, sử dụng để ngâm rửa vùng âm đạo. Nên tận dụng khi nước còn ấm để tắm.

8/ Phương pháp chữa phù thũng do suy thận

• Nguyên liệu cần chuẩn bị: 20g lá lốt, 10g cà gai leo, 10g rễ tầm gai, 10g lá đa lông, 10g mã đề, 10g rễ mỏ qua.
• Nấu các nguyên liệu cùng 500ml nước cho đến khi còn 150ml thì tắt bếp.
• Uống hết trong ngày, thực hiện liên tục từ 3 đến 5 ngày.

9/ Phương pháp điều trị viêm xoang

• Rửa sạch lá lốt rồi vò nát.
• Nhét lá lốt vào mũi để tinh chất có thể tác động vào các xoang.
• Thực hiện hàng ngày sẽ giúp giảm bớt triệu chứng.

Các món ăn từ lá lốt

1. Cháo lá lốt giải cảm

• Nguyên liệu cần chuẩn bị: 20 lá lốt, nửa củ hành tây, 5 nhánh hành hương, 1 tép tỏi, 2g gừng, 1 nắm gạo và gia vị.
• Nấu gạo thành cháo như bình thường, khi gạo đã nở thì thêm các nguyên liệu vào.
• Ăn khi còn nóng và lau sạch mồ hôi.

2. Bò lá lốt chiên

• Công dụng:*
  • Thịt bò: Bổ dưỡng, cung cấp protein, sắt.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ tỳ vị, tăng cường sức khỏe.

• Nguyên liệu:
  • Thịt bò: 300g
  • Lá lốt: 1 bó
  • Hành tây, tỏi, ớt
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu, dầu ăn
• Cách làm:
  1. Thịt bò rửa sạch, thái miếng mỏng.
  2. Lá lốt rửa sạch, thái nhỏ.
  3. Trộn thịt bò với lá lốt, hành tây, tỏi, ớt băm và gia vị.
  4. Chiên hỗn hợp thịt bò lá lốt trên chảo nóng đến khi chín vàng.

3.Chả ốc nướng lá lốt

• Công dụng:
  • Ốc: Giàu dinh dưỡng, có tác dụng bổ âm, dưỡng huyết.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
• Nguyên liệu:
  • Ốc: 500g
  • Giò sống: 200g
  • Mỡ heo: 50g
  • Nấm mèo, mộc nhĩ
  • Lá lốt: 1 bó
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu
• Cách làm:*
  1. Ốc luộc chín, lấy thịt, băm nhỏ.
  2. Trộn thịt ốc với giò sống, mỡ heo, nấm mèo, mộc nhĩ băm nhỏ và gia vị.
  3. Nhồi hỗn hợp vào lá lốt, nướng trên bếp than hoặc lò nướng.

4. Sườn chiên lá lốt

• Công dụng:
  • Sườn heo: Cung cấp protein, chất béo.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.

• Nguyên liệu:
  • Sườn heo: 500g
  • Lá lốt: 1 bó
  • Hành tây, tỏi, ớt
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu, dầu ăn
• Cách làm:*
  1. Sườn heo chặt miếng vừa ăn, luộc sơ.
  2. Lá lốt rửa sạch, thái nhỏ.
  3. Trộn sườn heo với lá lốt, hành tây, tỏi, ớt băm và gia vị.
  4. Chiên sườn heo trên chảo nóng đến khi chín vàng.

5. Chả mai cua lá lốt

• Công dụng:
  • Thịt cua: Giàu dinh dưỡng, có tác dụng bổ âm, dưỡng huyết.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
• Nguyên liệu:
  • Thịt cua: 300g
  • Giò sống: 100g
  • Lá lốt: 1 bó
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu
• Cách làm:
  1. Trộn thịt cua với giò sống, lá lốt và gia vị.
  2. Nhồi hỗn hợp vào mai cua, nướng trên bếp than hoặc lò nướng.

6. Lẩu ếch lá lốt

• Công dụng:
  • Ếch: Giàu dinh dưỡng, có tác dụng bổ dưỡng.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.

• Nguyên liệu:
  • Ếch: 500g
  • Lá lốt: 1 bó
  • Nấm các loại
  • Rau ăn kèm
  • Nước dùng
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu
• Cách làm:
  1. Ếch làm sạch, chặt miếng vừa ăn.
  2. Nấm rửa sạch, thái nhỏ.
  3. Đun nước dùng, cho ếch, nấm vào nấu chín.
  4. Thêm lá lốt và rau ăn kèm vào.

7. Cà tím xào lá lốt

• Công dụng:
  • Cà tím: Giàu chất xơ, vitamin.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
• Nguyên liệu:
  • Cà tím: 2 quả
  • Lá lốt: 1 bó
  • Hành tây, tỏi, ớt
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu, dầu ăn
• Cách làm:
  1. Cà tím thái miếng vừa ăn, ngâm nước muối.
  2. Lá lốt rửa sạch, thái nhỏ.
  3. Phi thơm hành tây, tỏi, ớt, cho cà tím vào xào chín.
  4. Thêm lá lốt và gia vị vào, đảo đều.

8. Thịt dê xào lá lốt

• Công dụng:
  • Bổ dưỡng: Sự kết hợp giữa thịt dê và lá lốt tạo nên một món ăn bổ dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe, phục hồi sức lực.
  • Trị liệu: Món ăn này có thể hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như đau bụng do lạnh, đầy hơi, khó tiêu, đau nhức xương khớp, đặc biệt là khi thời tiết lạnh.
• Nguyên liệu:
  • 150g thịt dê
  • 100g lá lốt
  • 1 trái ớt cắt lát mỏng
  • 2 củ hành tím
  • 4 tép tỏi
  • 3 nhánh hành lá
  • Rượu (tùy thích)
  • Gia vị: Dầu ăn, muối, tiêu, dầu mè, bột ngọt.
• Cách làm:

  1. Cách sơ chế:

     • Thịt dê rửa sạch, thái miếng mỏng vừa ăn.
     • Lá lốt rửa sạch, thái sợi.
     • Ớt cắt lát mỏng.
     • Hành tím, tỏi bóc vỏ, băm nhỏ.
     • Hành lá rửa sạch, thái khúc.

     Ướp thịt dê:

     • Cho thịt dê vào tô, thêm hành tím, tỏi băm, ớt, 1 muỗng cà phê muối, 1/2 muỗng cà phê tiêu, 1 muỗng canh dầu mè, 1 muỗng canh rượu trắng (tùy thích)
     • Trộn đều và để thịt dê ngấm gia vị trong khoảng 15-20 phút.

     Các bước xào thịt dê:

     1. Xào thịt dê:
        • Bắc chảo lên bếp, cho dầu ăn vào đun nóng.
        • Cho thịt dê đã ướp vào xào nhanh tay với lửa lớn đến khi thịt dê chín tái thì gắp ra.
     2. Xào lá lốt:
        • Cho thêm dầu ăn vào chảo, cho lá lốt vào xào nhanh tay đến khi lá lốt vừa chín tới.
     3. Hoàn thành:
        • Cho thịt dê đã xào vào chảo lá lốt, đảo đều.
        • Thêm hành lá vào, đảo nhanh tay rồi tắt bếp.

     Thưởng thức:

     • Cho thịt dê xào lá lốt ra đĩa, rưới thêm chút dầu mè và tiêu.
     • Món ăn này có thể ăn nóng với cơm trắng hoặc dùng để nhắm rượu.

     Mẹo nhỏ:

     • Để thịt dê không bị dai, bạn nên chọn phần thịt dê thăn hoặc thịt dê nạc vai.
     • Khi xào thịt dê, nên để lửa lớn và xào nhanh tay để thịt không bị mất nước và giữ được độ ngọt tự nhiên.

     

9. Canh mít non nấu lá lốt

• Công dụng:
  • Mít non: Giàu chất xơ, vitamin.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
• Nguyên liệu:
  • Mít non: 300g
  • Lá lốt: 1 bó
  • Xương heo
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu
• Cách làm:
  1. Mít non thái miếng vừa ăn, luộc sơ.
  2. Xương heo hầm lấy nước dùng.
  3. Cho mít non vào nấu mềm, thêm lá lốt và gia vị.

10. Trứng chiên lá lốt

• Công dụng:
  • Trứng gà: Giàu protein, vitamin.
  • Lá lốt: Tính ấm, có tác dụng trừ hàn, giảm đau, tiêu viêm.
  • Món ăn này có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
• Nguyên liệu:
  • Trứng gà: 3 quả
  • Lá lốt: 1 bó
  • Thịt heo bằm: 50g
  • Hành tây, tỏi
  • Gia vị: nước mắm, đường, tiêu, dầu ăn
• Cách làm:
  1. Lá lốt rửa sạch, thái nhỏ.
  2. Trộn trứng với lá lốt, thịt heo bằm, hành tây, tỏi băm và gia vị.
  3. Chiên trứng trên chảo nóng đến khi chín vàng.

Lưu ý khi sử dụng lá lốt

• Người dùng chỉ nên tiêu thụ một lượng vừa phải, thông thường từ 50 đến 100g/ngày/người. Việc sử dụng quá nhiều có thể gây ra các phản ứng phụ, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và uể oải.
• Bệnh nhân hiện đang gặp phải tình trạng táo bón, nhiệt miệng và cảm giác nóng trong người.

Nguồn tham khảo thêm:

• https://pharmacy.tdtu.edu.vn/duoc-lieu/la-lot
• Research gate 1
• Research gate 2