Đảng sâm: “Nhân sâm bình dân” với nhiều lợi ích sức khỏe

Đảng sâm, còn được gọi là Codonopsis pilosula, là một loại thảo dược quý được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Nhờ sở hữu nhiều dưỡng chất thiết yếu, đẳng sâm được ví như “nhân sâm bình dân” với khả năng bồi bổ sức khỏe hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về đẳng sâm, bao gồm hoạt chất, tác dụng, ứng dụng trong y học hiện đại và cổ truyền, cũng như cách sử dụng và lưu ý khi dùng.

1. Hoạt chất và tác dụng trị bệnh của đảng sâm.

• Saponin:
  • Tăng cường hệ miễn dịch: Kích thích hoạt động của các tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
  • Chống viêm: Giảm sưng tấy, đau nhức do viêm khớp, viêm loét dạ dày, v.v.
  • Chống oxy hóa: Bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa.
  • Bảo vệ gan: Hỗ trợ chức năng gan, giải độc cơ thể.
  • Hạ cholesterol: Giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Polysaccharides:
  • Bổ khí, ích huyết: Tăng cường lưu thông máu, cải thiện tình trạng thiếu máu, hoa mắt chóng mặt.
  • Tăng cường sức đề kháng: Giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
• Acid amin:
  • Cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể: Hỗ trợ phát triển cơ bắp, trí não, hệ miễn dịch.
  • Hỗ trợ tiêu hóa: Giúp ăn ngon miệng, cải thiện tình trạng tiêu hóa kém.
• Vitamin và khoáng chất:
  • Tăng cường sức khỏe tổng thể: Giúp cơ thể khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng. 

2. Ứng dụng phòng và chữa bệnh của đảng sâm theo phương pháp trị liệu y học hiện đại

Đẳng sâm được sử dụng trong y học hiện đại để:

• Bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng: Dùng cho người mới ốm dậy, suy nhược cơ thể, thiếu máu, mệt mỏi, ăn uống kém.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch: Hạ cholesterol, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Giảm lượng đường trong máu.
• Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư: Tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh ung thư.
• Làm chậm tiến trình lão hóa.: Bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của gốc tự do.

3. Tính vị quy kinh, bài thuốc có ứng dụng đảng sâm trong phòng và chữa các loại bệnh theo phương pháp theo y học cổ truyền

Tính vị quy kinh:

• Tính vị: Vị ngọt, hơi đắng, tính bình.
• Quy kinh: Vào kinh Tỳ, Phế.

Bài thuốc sắc:

1. Bài thuốc bổ khí ích tân: Đảng sâm 10g, hoàng kỳ 10g, bạch truật 10g, đương quy 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
2. Bài thuốc sinh tinh dưỡng huyết: Đảng sâm 10g, xuyên khung 10g, đương quy 10g, hoàng kỳ 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
3. Bài thuốc thanh nhiệt giải độc: Đảng sâm 10g, liên nhục 10g, hoàng liên 10g. Sắc uống ngày 1 thang.

 

Chế biến món ăn với đảng sâm

Sâm qui sơn dược trư tâm thang: đảng sâm 30g, đương qui 10g, sơn dược 20g, tim lợn 200g. Tim lợn bóc màng rửa sạch, thái lát. Các dược liệu sắc lấy nước, bỏ bã; nấu tim lợn trong nước sắc cho nhừ, thêm gia vị vừa ăn. Chia ăn 1 – 2 lần trong ngày. Chữa tim hồi hộp, khó thở, suyễn, mệt mỏi, choáng váng.

“Sâm quy sơn dược trư tâm thang” là món ăn bổ dưỡng, rất tốt cho người tim hồi hộp, khó thở, suyễn, mệt mỏi, choáng váng.

 

Sâm kỳ khiếm thực trư thận thang: cật lợn 1 quả, đảng sâm 20g, hoàng kỳ 30g, khiếm thực 30g. Cật lợn bóc màng, rạch mở rửa sạch; dược liệu cho vào túi vải. Tất cả cho vào nồi, đổ nước vừa đủ hầm nhừ, thêm gia vị. Ăn 1 – 2 lần trong ngày. Dùng tốt cho bệnh nhân viêm thận có protein niệu.

Hải sâm xào đảng sâm kỷ tử: hải sâm 200g, đảng sâm 16g, kỷ tử 12g, hành 15g, gừng tươi 10g, tỏi 5g, gia vị vừa đủ. Đảng sâm, kỷ tử sắc lấy nước bỏ bã. Hải sâm nhúng với nước sôi, cắt khúc, rửa sạch, xào tái với gừng, hành, ớt, tiêu, sau đó cho nước sắc và gia vị khác, om đến khi nước xào đậm đặc, cho bột gia vị trộn đều. Món này rất tốt cho người bị mất sức, suy nhược, đầu váng mắt hoa, đau lưng mỏi gối, tiểu tiện nhiều lần, nam giới di tinh liệt dương, hư nhược.

Cháo đảng sâm ý dĩ phục linh: đảng sâm 20g, ý dĩ 16g, phục linh 12g, gạo nếp 80g. Đảng sâm, phục linh sắc lấy nước bỏ bã, nấu với ý dĩ và gạo nếp vo sạch thành cháo, ăn với muối hoặc đường. Dùng tốt cho người tỳ vị hư nhược, khí huyết hư, cơ thể gầy yếu, mất sức ăn kém, khát nước hoặc tiêu chảy lâu ngày, sa hậu môn trực tràng…

Kiêng kỵ: người có thực hoả, nhiệt thịnh không dùng. Không dùng củ cải và uống trà đặc khi dùng đảng sâm.

 

Nguồn tài liệu tham khảo:

1. Nhận thức cây thuốc và dược liệu (Xuất bản năm 2021). Đảng sâm trang 74 – 75, Nhận thức cây thuốc và dược liệu. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2023.
2. Từ điển Cây thuốc Việt Nam Tập 1 (Xuất bản năm 2021). Đảng sâm trang 90 – 91, Từ điển Cây thuốc Việt Nam Tập 1. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2023.
3. Dược điển Việt Nam 5 tập 2 (Xuất bản năm 2017). Đảng sâm Việt Nam (rễ), trang 1156 – 1157, Dược điển Việt Nam 5 tập 2. Truy cập ngày 21 tháng 09 năm 2023.

Nguồn tài liệu tìm hiểu thêm:

1. Đảng sâm – thuốc quý cho người nghèo (suckhoedoisong.vn)
2. A review of the botany, ethnopharmacology, phytochemistry, analysis method and quality control, processing methods, pharmacological effects, pharmacokinetics and toxicity of codonopsis radix – PMC (nih.gov)
3. Codonopsis pilosula – an overview | ScienceDirect Topics